Η ώρα της αμείλικτης επιλογής πλησιάζει κι ο καθένας μας ας κάνει το κουμάντο του...

του Δημήτρη Καζάκη

Ο Αύγουστος αυτός από πολλές απόψεις μοιάζει με τον Αύγουστο του 2007. Να θυμηθούμε ότι τότε άρχισαν να καταρρέουν οι χρηματιστικές αγορές λόγω της μαζικής εκποίησης τίτλων με εγγύησεις τα δάνεια υψηλού ρίσκου των ΗΠΑ. Ήταν το πρελούδιο που τελικά οδήγησε στο κραχ του Οκτωβρίου 2008 μετά την κατάρρευση της τράπεζας Lehmann Brothers. Από τότε η παγκόσμια οικονομία και κυρίως τα δυο μεγαλύτερα κέντρα της, οι ΗΠΑ και η Ευρωζώνη, έχουν επιδοθεί σ' έναν απεγνωσμένο αγώνα δρόμου να απομακρύνουν ένα νέο καταστροφικό κραχ.

Τι κατάφεραν μετά από σχεδόν 6 χρόνια παγκόσμιας κρίσης; Να εκτινάξουν τον όγκο του πλασματικού κεφαλαίου, δηλαδή των χρηματαγορών, παγκόσμια σε επίπεδα που ξεπερνούν πια το ύψος ρεκόρ του 2007, ενώ η παγκόσμια οικονομία έχει συρρικνωθεί από τότε κατά το μέγεθος μιας Γερμανίας. Να δημιουργήσουν τέτοια επίπεδα κοινωνικής ανισότητας και υποβάθμισης της ζωντανής εργασίας, που έχουν οδηγήσει την πραγματική οικονομία σε μια πρωτόγνωρη ύφεση δίχως δυνατότητα διαφυγής.

Η ανισότητα υπονομεύει την όποια ανάκαμψη...

Το γεγονός αυτό αναγκάζει ακόμη και τυπικούς εκπροσώπους των χρηματαγορών να κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου. Μόλις χθες ο οίκος Standard & Poor's δημοσίευσε μια μελέτη με τον χαρακτηριστικό τίτλο: Πώς η αυξανόμενη εισοδηματική ανισότητα υπονομεύει την οικονομική άνοδο των ΗΠΑ... Για φανταστείτε σε τι αδιέξοδο βρίσκεται το παγκόσμιο σύστημα και οι ίδιες οι ΗΠΑ, για να φτάνει μέχρι και η S&P να ομολογεί το προφανές.

Σ' αυτήν αναφέρει χαρακτηριστικά: "Υψηλότερα επίπεδα εισοδηματικής ανισότητας αυξάνουν την πολιτική πίεση, αποθαρρύνοντας το εμπόριο, τις επενδύσεις και τις προσλήψεις... Εκτός από τις ακραίες διακυμάνσεις της οικονομίας, τέτοιες ανισορροπίες στο εισόδημα τείνουν να αμβλύνουν την κοινωνική κινητικότητα και να παράγουν ένα λιγότερο εκπαιδευμένο εργατικό δυναμικό, το οποίο δεν μπορεί να ανταγωνιστεί σε μια μεταβαλλόμενη παγκόσμια οικονομία. Αυτό μειώνει τις μελλοντικές προοπτικές εισοδήματος και τις δυνατότητες μακροπρόθεσμης ανάπτυξης, παγιώνονται οι πολιτικές επιπτώσεις και επεκτείνονται τα προβλήματα."

Και καταλήγει στο συμπέρασμα: "Η επισκόπησή μας των δεδομένων, καθώς και ο πλούτος της έρευνας για το θέμα αυτό, μας οδηγεί στο συμπέρασμα ότι το τρέχον επίπεδο της εισοδηματικής ανισότητας στις ΗΠΑ επηρεάζει αρνητικά την αύξηση του ΑΕΠ, σε μια εποχή που η μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου πασχίζει να ανακάμψει από τη Μεγάλη Ύφεση [εννοεί αυτή που ξέσπασε με το κραχ του 2008] και η κυβέρνηση είναι σε ανάγκη από κεφάλαια για να υποστηρίξει τη γήρανση του πληθυσμού."

Αν αυτά ισχύουν - και ισχύουν, όπως πολύ καλά γνωρίζουν όσοι ασχολούνται σοβαρά με το θέμα - για τις ΗΠΑ, τότε τι πρέπει να πούμε εμείς στην Ελλάδα, αλλά και οι άλλοι λαοί στην ευρωζώνη, όπου οι πολιτικές οριζόντιων περικοπών και εισοδηματικής ανισότητας προκειμένου να διασωθεί το ευρώ και οι τράπεζες, είναι πολύ χειρότερες απ' ότι στις ΗΠΑ; Μάλιστα πρόσφατα το Economist (19/7) σε μια κρίση πανικού και υστερίας μπροστά στη νέα διαφαινόμενη επιδείνωση της αμερικανικής οικονομίας, στο κεντρικό άρθρο του ζητά από τις ΗΠΑ να μιμηθούν την Ευρώπη στον τρόπο ολοκληρωτικής διάλυσης του κοινωνικού κράτους και των δικαιωμάτων της εργασίας.

Εντός των πλαισίων, το πλήρες αδιέξοδο...

Το δυστύχημα όμως για το παγκόσμιο σύστημα, για το σύστημα που αντιπροσωπεύουν οι ΗΠΑ και η ευρωζώνη, δεν είναι δυνατόν πλέον να υπάρξει διορθωτική πολιτική που να αντιμετωπίζει τις ανισότητες. Ούτε καν με τους όρους που έγινε την εποχή του μεταπολεμικού "κοινωνικού συμβολαίου" στην Ευρώπη και αλλού. Δεν το επιτρέπει το μέγεθος των διεθνών χρηματαγορών και των τραπεζών.

Σήμερα ο εξέχων εκπρόσωπος του παγκόσμιου καπιταλισμού, ο κατ' εξοχήν "συλλογικός κεφαλαιοκράτης" - για να θυμηθούμε έναν όρο του Μαρξ - δεν είναι ούτε το κράτος, ούτε ο επιχειρηματίας. Είναι η τράπεζα και ο επενδυτής της χρηματαγοράς. Κι αυτούς δεν τους αφορά η οικονομία με όρους ενεργούς ζήτησης και προσφοράς. Τα κέρδη τους δεν εξαρτώνται από τις επενδύσεις στην παραγωγή, τις πωλήσεις εμπορευμάτων και την μισθωτή απασχόληση. Το δικό τους κέρδος μετριέται από τις αποδόσεις χαρτιών στο χρηματιστήριο και τις αγορές χρήματος. Πράγμα που έχει οδηγήσει στην σχεδόν απόλυτη κυριαρχία της χρηματιστικής κερδοσκοπίας σε βάρος ακόμη και των πιο παραδοσιακών μορφών καπιταλιστικού κέρδους. 

Κι έτσι μέσα στα 6 χρόνια της παγκόσμιας ύφεσης που κατάφερε στις πλάτες μιας τερατώδους αναδιανομής εισοδήματος και πλούτου διεθνώς, με την πραγματική οικονομία να γνωρίζει τις χαμηλότερες ιστορικά επιδόσεις της, τουλάχιστον για έναν ολόκληρο αιώνα, ο σημερινός "συλλογικός κεφαλαιοκράτης" κατόρθωσε να εκτινάξει τις αποδόσεις της χρηματαγοράς σε επίπεδα υψηλότερα του 2007. Το αποτέλεσμα είναι να δημιουργήσει μια ακόμη πιο αδύναμη οικονομία με χρηματαγορές πολύ πιο επιρρεπείς και ανοιχτές στα κραχ.

Σε αναμονή ενός νέου μεγάλου κραχ...

Σήμερα, ακόμη και η πιο περιορισμένη "διόρθωση" της χρηματιστικής αγοράς, είναι σε θέση να πυροδοτήσει ένα παγκόσμιο κραχ πολύ πιο ισχυρό από αυτό του 2008, αλλά και του 1929-33. Κι απ' ότι φαίνεται βρισκόμαστε ήδη σε μια τέτοια τροχιά.

Ξεκίνησε μ' ένα κύμα εκποιήσεων μετοχών στο χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης την προηγούμενη εβδομάδα. Συνεχίζεται από την Δευτέρα με πτώση των χρηματιστηρίων στην Ευρώπη, όπου τα χρηματιστήρια της Ιταλίας και της Ισπανίας πλήττονται ιδιαίτερα. To ίδιο και στην Ασία. Μέχρι και η Κίνα νιώθει τη θερμότητα της χρηματιστικής κρίσης.

Οι αναλυτές αποδίδουν αυτή τη "διόρθωση" - όπως ελπίζουν - των αγορών στις γεοπολιτικές εντάσεις και σε άλλους συγκυριακούς παράγοντες. Δεν έχουν πντελώς άδικο. Όντως οι γεοπολιτικές εντάσεις θα εντισχύσουν την αστάθεια. Όμως και οι γεωπολιτικές εντάσεις με τη σειρά τους είναι προϊόν όχι απλά κάποιων "κακών" ή "άστοχων" πολιτικών επιλογών, αλλά της ίδιας της ανάγκης πρόσθετων ευκαιριών κέρδους στις χρηματαγορές σε συνθήκες παγκόσμιας ύφεσης.

Η  αλήθεια λοιπόν είναι ότι μάλλον βρισκόμαστε μπροστά σε ένα τεράστιο κύμα εκποίησης χαρτιών ανάλογο με εκείνο του Αυγούστου 2007. Ίσως και μεγαλύτερο. Καταμεσής μιας παγκόσμιας ύφεσης. Αυτοί που γνωρίζουν ήδη κρατούν την αναπνοή τους, καθώς βλέπουν να συνεχίζεται η καθοδική τάση των αγορών.

Οι γνωρίζοντες δεν αγωνιούν μόνο για ένα πιθανό κραχ, που τελικά είναι σίγουρο ότι η παγκόσμια οικονομία δεν θα το γλυτώσει, αλλά και για την "φούσκα" των παραγώγων, που αισίως έχει ξεπεράσει κατά πολύ το ύψος του 2007 και βρίσκεται κοντά στα 700 τρις δολάρια διθνώς. Το κραχ του 2008 δεν πυροδότησε την κατάρρευση της αγοράς παραγώγων κι έτσι τα κράτη κατόρθωσαν να διασώσουν τις παγκόσμιες τράπεζες και χρηματαγορές. Βέβαια με τρομακτικές επιπτώσεις στους λαούς και στην κατάσταση της παγκόσμιας οικονομίας, την οποία βύθισε σε μια πρωτοφανή Μεγάλη Ύφεση.

Τι θα γίνει τώρα, αν τελικά καταρρεύσει η αγορά παραγώγων μετά από ένα ενδεχόμενο κραχ; Κανένα κράτος, ή συνδυασμός κρατών δεν θα μπορέσει να περισώσει τις μεγάλες τράπεζες και τα επενδυτικά κεφάλαια που κερδοσκοπούν στις χρηματαγορές. Μόνο η γνωστή Deutsche Bank διαθέτει στα χαρτοφυλάκιά της περί τα 75 τρις δολάρια σε παράγωγα. Μαζί με την Goldman Sachs, η οποία διαθέτει άλλα 45 τρις δολάρια σε παράγωγα, υπερβαίνουν το παγκόσμιο ΑΕΠ σχεδόν κατά 160%. Φανταστείτε μόνο τι θα γίνει αν και όποτε καταρρεύσει η αγορά παραγώγων.

Τι σημαίνει κραχ για τους λαούς;

Αν κοιτάξει κανείς το πρόβλημα από την σκοπιά των λαών, θα διαπιστώσει ότι το πρόβλημα δεν είναι αυτό καθαυτό το κραχ. Αντίθετα, το κραχ μαζί με μια ενδεχόμενη κατάρρευση της αγοράς παραγώγων, αποτελεί μια βίαιη αναπροσαρμογή ισορροπιών σε μια οικονομία με τόσο βαθιές ανισσοροπίες που χωρίς κραχ και επαναλαμβανόμενες μεγάλες υφέσεις, δεν μπορεί ούτε καν να συνεχίσει όπως είναι. Το κορυφαίο πρόβλημα για τους λαούς είναι οι πολιτικές αποτροπής του κραχ και διάσωσης του "συλλογικού κεφαλαιοκράτη".

Αν σκάσει η μπόμπα ενός παγκόσμιου κραχ είναι σίγουρο ότι η ευρωζώνη και οι τράπεζές της θα υποστούν τις μεγαλύτερες ζημιές, μιας και λόγω της νομισματικής ένωσης έχουν ελάχιστους βαθμούς ελευθερίας κίνησης σε επίπεδο οικονομικών πολιτικών. Τα επιτελεία της ευρωζώνης είναι καταδικασμένα να ακολουθούν νομισματικές μεθόδους για να αντιμετωπίσουν μια κρίση που απαιτεί ριζικά άλλου είδους πολιτικές στο επίπεδο της λαικής κατανάλωσης και της παραγωγής.

Επομένως ένα πιθανό κραχ θα οδηγήσει αναγκαστικά στο κλείσιμο πολλών τραπεζών. Πρωτίστως σε χώρες όπως η Ελλάδα.

Σε μια τέτοια περίπτωση οι κυβερνώντες κατά τη συνήθη τους πρακτική θα προχωρήσουν σε αναστολή πληρωμών προς το εσωτερικό σε μισθούς και συντάξεις, προκειμένου να διασώσουν τους ολιγάρχες και τους τραπεζίτες. Οι καταθέσεις θα κάνουν φτερά και ο πληθυσμός θα κληθεί να τα φέρει βόλτα όπως-όπως.

Φυσικά οι κυβερνώντες θα επικαλεστούν και πάλι "έκτακτες συνθήκες" για να επιβάλουν τώρα πια καθεστώς πολιορκίας με ντόπιες και ξένες δυνάμεις εξ Ευρώπης, αλλά και με το κοινοβούλιο να λειτουργεί όπως και τώρα ώστε η αντιπολίτευση να κάνει το καθήκον της - να καταγγέλει κρατώντας τα προσχήματα - αλλά χωρίς να βάζει εμπόδια στην πράξη.

Και τότε ο Έλληνας θα κληθεί να αποφασίσει. Ή να ζήσει σε κατάσταση πλήρους αποκτήνωσης, ή να σηκωθεί όρθιος για να διεκδικήσει την χώρα του. Με ή χωρίς παγκόσμιο κραχ, αυτή η ώρα της αμείλικτης επιλογής για τον καθένα από εμάς δεν θα αργήσει να έλθει. Το τι θα γίνει τελικά θα εξαρτηθεί από το αν το 10-20% του λαού μας που υπολογίζω ότι δεν έχει χάσει τις αισθήσεις του, τον πατριωτισμό του, τη θέλησή του να παλέψει για ένα καλύτερο αύριο, δικό του και των παιδιών του, θα εγκαταλήψει τα κομματικά μαντριά, τους ιδεολογικούς φραγμούς για να ενωθεί σ΄ένα αυθεντικά εθνικό απελευθερωτικό κίνημα με σκοπό να φέρει τον λυτρωμό. Διαφορετικά η Ελλάδα και ο λαός της, όπως έχουν ταυτιστεί ως έθνος ιστορικά μέχρι σήμερα, θα σβήσουν από τον οικονομικοπολιτικό χάρτη του πλανήτη.