Η υποβάθμιση της Ελλάδας σε Failed State

Του Δημήτρη Καζάκη


Στις 25/5 το Bloomberg δημοσίευσε τις δηλώσεις του Γιούνγκερ Φίτσεν, συνδιευθύνοντος συμβούλου της Deutsche Bank AG, ο οποίος μόλις είχε επισκεφθεί την Ελλάδα για συναντήσεις με ντόπιους παράγοντες των τραπεζών, της βιομηχανίας και της ναυτιλίας. «Η Ελλάδα είναι ένα 'αποτυχημένο κράτος' (failed state) και ο πληθυσμός και η επιχειρηματική κοινότητα δεν βλέπει καμιά πορεία εξόδου από την κρίση,» δήλωσε ο Γερμανός τραπεζίτης. «Η Ελλάδα είναι η μόνη χώρα, αισθάνομαι, όπου μπορούμε να πούμε ότι 'αυτό είναι ένα αποτυχημένο κράτος', είναι ένα διεφθαρμένο κράτος, διεφθαρμένο όσον αφορά την πολιτική ηγεσία που προφανώς κι άλλος κόσμος ήταν πρόθυμος να στηρίξει κάτι τέτοιο».

Την έκφραση failed state δεν πρέπει να την πάρει κανείς ελαφρά. Τι σημαίνει «αποτυχημένο», ή διαλυμένο κράτος (failed state); Πρόκειται για έναν όρο που επινοήθηκε στην δεκαετία του ’90 από ένα δήθεν ανεξάρτητο ίδρυμα το Ταμείο για την Ειρήνη (Fund for Reace), το οποίο αποτελεί μια από τις βιτρίνες της επίσημης πολιτικής των ΗΠΑ. Σύμφωνα με αυτόν τον όρο ένα κράτος χαρακτηρίζεται αποτυχημένο ή διαλυμένο, όταν η κεντρική του κυβέρνηση χάνει τον έλεγχο της χώρας και δεν μπορεί να ασκήσει πια την εξουσία της. Κάθε χρόνο αυτό το ίδρυμα δημοσιοποιεί κατάλογο Failed State με χρηματοδότηση του Ιδρύματος Φορντ και του Αμερικανικού Κογκρέσου. Τόσο το υπουργείο εξωτερικών των ΗΠΑ, όσο και το Πεντάγωνο θεωρεί αυτά τα «αποτυχημένα κράτη» ως πρώτης προτεραιότητας απειλή για την εθνική ασφάλεια των Ηνωμένων Πολιτειών, αλλά και της παγκόσμιας κοινότητας.
Η λογική είναι απλή. Η παγκόσμια τάξη και ασφάλεια κινδυνεύει από τα «αποτυχημένα κράτη» και επομένως οι θεματοφύλακες της παγκόσμιας έννομης τάξης πρέπει να παρέμβουν, ακόμη και με στρατιωτικοπολιτικά μέσα, προκειμένου να διαφυλάξουν τα «ανθρώπινα δικαιώματα» στην χώρα. Σήμερα σχεδόν σε όλες τις χώρες που επίσημα έχουν χαρακτηριστεί failed states, υπάρχει και εξελίσσεται στρατιωτικοπολιτική επέμβαση είτε μονομερής του ΝΑΤΟ και των ΗΠΑ, είτε υπό την αιγίδα του ΟΗΕ.
Παρά το γεγονός ότι ο όρος «αποτυχημένο κράτος» εγκαινιάστηκε στην δεκαετία του ’90, στην πραγματικότητα δεν είναι τίποτε περισσότερο από τον παλιό διαχωρισμό του 19ου αιώνα σε «πολιτισμένα» και «απολίτιστα» κράτη, ή χώρες. Σύμφωνα με τους κανόνες που είχαν επιβάλει οι Μεγάλες Δυνάμεις της Ευρώπης τον 19ο αιώνα, κανένα κράτος ή χώρα δεν μπορούσε να αναγνωριστεί ως ισότιμο στις διεθνείς σχέσεις, αν δεν χαρακτηριζόταν «πολιτισμένο». Τι σήμαινε και πώς καθοριζόταν ο χαρακτηρισμός «πολιτισμένο»; Ένας από τους πιο ένθερμους απολογητές αυτής της λογικής, τον Γκέοργκ Σβαρτζενμπέργκερ, έγραφε χαρακτηριστικά: «Η δοκιμή εάν το κράτος ήταν πολιτισμένο και, ως εκ τούτου, είχε το δικαίωμα στην πλήρη αναγνώρισή του ως διεθνής προσωπικότητα ήταν, κατά κανόνα, το αν η κυβέρνησή του ήταν αρκετά σταθερή για να αναλάβει δεσμεύσεις βάσει του διεθνούς δικαίου και αν ήταν ικανή και πρόθυμη να προστατεύσει επαρκώς τη ζωή, την ελευθερία και την ιδιοκτησία των αλλοδαπών.» (Georg Schwarzenberger, ‘The Standard of Civilisation in International Law’ στο Current Legal Problems, George W Keeton and Georg Schwarzenberger (eds.), Stevens & Sons Ltd., London, 1955, σ. 220.)
Αν λοιπόν δεν μπορούσε η κυβέρνηση αυτού του κράτους να προστατεύσει τους αετονύχιδες της διεθνούς αγοράς από το να λεηλατήσουν με την ησυχία τους την χώρα, δεν χαρακτηριζόταν «πολιτισμένο» και επομένως δεν αναγνωριζόταν ως ισότιμη διεθνής προσωπικότητα. Κι επομένως άνοιγε ο δρόμος για επεμβάσεις των Μεγάλων Δυνάμεων, οι οποίες είχαν αυτοδιοριστεί και ως εγγυητές της διεθνούς έννομης τάξης. Η Ελλάδα του 19ου αιώνα υπήρξε πολλές φορές ένα από τα θύματα αυτής της λογικής.
Στη βάση αυτής της λογικής και πρακτικής του 19ου αιώνα στηρίχθηκε η άνοδος του ιμπεριαλισμού και της αποικιοκρατίας. Οι απολογητές του εμφάνισαν την εξόρμηση των ισχυρών για σφαίρες επιρροής, αγορές και αποικίες παγκόσμια, ως ιερή αποστολή εκπολιτισμού των «απολίτιστων» χωρών του πλανήτη.
Οι ομοϊδεάτες και παλιοί απόγονοι των αποικιοκρατών δεν μπορούν να μιλήσουν για «απολίτιστα» κράτη. Δεν είναι πολιτικά ορθόν! Κι έτσι μιλάνε για Failed States, αποτυχημένα, διαλυμένα και διεφθαρμένα κράτη. Με την ίδια ακριβώς λογική και τις ίδιες βλέψεις που είχαν οι εμπνευστές της αρχής του «πολιτισμένου κράτους» πίσω στον 19ο αιώνα.
Αυτό που νοιάζει και κόφτει τον κ. Φίτσεν είναι αυτό που εξηγεί: «Ρώτησα τους συνομιλητές μου [στην Ελλάδα], ‘που είναι τα πρόσωπα που εσείς θα εμπιστευόσασταν για να οδηγήσουν την χώρα σε μια νέα εποχή όπου θα είσαστε σίγουροι ότι θα αποτελεί ένα πολύτιμο μέλος της ευρωζώνης;’. Δυστυχώς, ο αριθμός των ονομάτων ήταν τόσο πολύ περιορισμένος, ώστε δεν θα βρίσκατε ούτε καν μια χούφτα ονομάτων τα οποία θα μπορούσαν σήμερα να συγκεντρώνουν την εμπιστοσύνη ως υποψήφιοι πολιτικοί ηγέτες.» Το πρόβλημα του κ. Φίτσεν και των ομογάλακτών του εντός χώρας είναι ότι δεν υπάρχουν πια εναλλακτικές λύσεις πολιτικού προσωπικού που θα μπορούσαν να ηγηθούν της κατάστασης, έτσι ώστε να εξασφαλιστούν τα συμφέροντα της ολιγαρχίας, ντόπιας και ξένης.
Γι’ αυτό η Ελλάδα είναι διαλυμένο κράτος. Γιατί πολύ απλά η κοινωνία και ο λαός της έχει απαξιώσει τόσο πολύ το πολιτικό προσωπικό του καθεστώτος υποτέλειας στην ευρωζώνη και την ΕΕ, ώστε αυτή την στιγμή να μην διαθέτουν εφεδρείες στην προσπάθειά τους να ανακτήσουν τα ηνία της χώρας.
Δεν είναι τυχαίο ότι την επομένη έγιναν οι δηλώσεις Λαγκάρντ που συνέκρινε την Ελλάδα με τον Νίγηρα.
Η ανησυχία τους είναι κατανοητή γιατί αυτό που ετοιμάζεται για μετά τις εκλογές ως «πακέτο ανάπτυξης» είναι σίγουρο ότι θα οδηγήσει την Ελλάδα στην κατάσταση του Νίγηρα. Σύμφωνα με το περιοδικό Der Spiegel, 25/5/2012, «η γερμανική κυβέρνηση τάσσεται υπέρ της δημιουργίας ειδικών οικονομικών ζωνών στα κλονισμένα από την κρίση κράτη της ευρωζώνης. Έτσι, με φορολογικές ελαφρύνσεις και λιγότερο αυστηρές ρυθμίσεις, θα μπορούσαν τα κράτη να προσελκύσουν επενδυτές. Η πρόταση αποτελεί τμήμα ενός ευρύτερου σχεδίου έξι σημείων, το οποίο η γερμανική κυβέρνηση προτίθεται να καταθέσει προς συζήτηση για την προώθηση της ανάπτυξης στην Ευρώπη. Επιπλέον, σύμφωνα με το σχέδιο, οι χώρες που διέρχονται κρίση θα πρέπει να δημιουργήσουν ιδρύματα τύπου Treuhand κατά το γερμανικό πρότυπο ή ταμεία ιδιωτικοποιήσεων, προκειμένου να πωλήσουν τις πολυάριθμες δημόσιες επιχειρήσεις τους».
Πώς θα εξασφαλίσουν ότι το σχέδιο αυτό μπορεί να εφαρμοστεί; Στην Αφρική της κ. Λαγκάρντ αυτό εξασφαλίστηκε με το να πυροδοτήσουν εμφυλίους ανάμεσα σε φυλάρχους και ανοιχτές στρατιωτικές επεμβάσεις της «πολιτισμένης» Δύσης. Στην Ελλάδα τι θα χρειαστεί για να πειθαναγκαστεί ο λαός της να ζήσει ως μετανάστης στον τόπο του που θα έχει πουληθεί σε «επενδυτές»; Μήπως με ανοιχτή στρατιωτικοπολιτική επέμβαση της ΕΕ; Άλλωστε η Ελλάδα είναι failed state και ο λαός της υποτίθεται ότι θέλει εναγωνίως να μείνει στην ευρωζώνη!


από dimitriskazakis